علائم تنبلی چشم این اختلال معمولاً در سنین زیر 6 سال ایجاد شده و اغلب توسط والدین ، معلمان و یا پزشک کشف می‌شود. در سنینی که کودک قادر به بیان مشکلات خود می‌باشد ممکن است از ضعف بینایی ، خستگی چشم و یا سردرد شکایت داشته باشد. اما در اغلب موارد کودک شکایتی ندارد و ممکن است علایم بیماریهای مسبب تنبلی چشم نظیر انحراف چشم و کدورتهای مسیر بینایی مثل آب مروارید و کدورت قرنیه منجر به تشخیص شوند. ولی زمانی که تنبلی چشم ناشی از عیوب انکساری باشد تشخیص آن مشکل است زیرا کودکان به راحتی توسط چشم دیگر می‌بینند و کمبود دید در چشم بیمار را جبران می‌کنند. به همین دلیل والدین و معلمان باید به وضعیت دید کودکان توجه ویژه‌ای داشته باشند.
عوامل ایجاد کننده تنبلی چشم
در نزدیک بینی ، دوربینی و آستیگماتیسم ، اگر دید هر دو چشم بسیار کم باشد، هر دو چشم و اگر تفاوت بین آنها زیاد باشد، چشم ضعیفتر نمی‌تواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت کند و دچار تنبلی می‌شود. لوچی یا انحراف چشم نیز می‌تواند باعث دو بینی شده در نتیجه تصویر واضحی روی شبکیه تشکیل نشود. بدین ترتیب مغز بتدریج برای حذف دو بینی ، تصویر چشم منحرف را حذف کرده و تنبلی چشم ایجاد خواهد شد.
کودکان کم سن و سال ، با مشاهده و درک اشیاء نزدیک ، بیش از اشیاء دور سر و کار دارند. اگر یک چشم نزدیک بین و دیگری دوربین باشد، کودک چشم نزدیک بین را برای بینایی ترجیح می‌دهد، بنابرین چشم دوربین مورد استفاده قرار می‌گیرد و تنبلی پیدا می‌کند. این نوع اختلال اصطلاحا آنیزومتروپی نام دارد. حالت اخیر حتی ممکن است باعث تنبلی هر دو چشم شود.
اشکالات مادرزادی در ساختمان چشم ، مانند آب مروارید و پایین افتادگی پلک باعث می‌شود که چشم نتواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت کند و بتدریج دچار تنبلی شود. در مورد کاتاراکت بهترین درمان عمل جراحی است که اگر پس از تولد تا سه ماهگی هرچه سریعتر صورت بگیرد، نتیجه بهتری خواهد داشت. اما پس از سه ماهگی نتیجه چندان رضایت بخش نخواهد بود.
پیشگیری تنبلی چشم نوعی اختلال بینایی است که اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود، فرد را از یک چشم بسیار کم بینا یا نابینا می‌کند و با تشخیص به موقع ، به راحتی و کاملا قابل درمان است. اما تنها راه پیشگیری از تنبلی چشم تشخیص بموقع عوامل ایجاد کننده آن است و چون بسیاری از این عوامل برای خانواده‌ها ناشناخته است، چشم همه کودکان باید حداقل سه بار قبل از دبستان در زمانهای مختلف معاینه شود. همچنین اگر کودکی انحراف چشم دارد، والدین باید به محض تشخیص ، او را نزد متخصص برده و تحت درمان قرار دهند.
درمان درمان تنبلی چشم معمولاً بصورت بستن چشم سالم و وادار کردن مغز به دیدن با چشم تنبل است. این درمان ممکن است هفته‌ها و یا حتی ماهها طول بکشد که البته چشم سالم باید به تناوب باز شود. در مواردی که تنبلی ناشی از عیوب انکساری است تجویز عینک یا لنز سبب وضوح تصویر در چشم معیوب و درمان تنبلی خواهد شد. مواردی نیز که تنبلی ناشی از انحراف چشم است با جراحی و اصلاح انحراف قابل درمان است. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که مسیرهای بینایی تا سنین 8 تا 10 سالگی تکامل می‌یابند و درمان تنبلی چشم بعد از این سنین امکان پذیر نیست. بنابراین در صورتیکه چشم تنبل در سنین پایین درمان نشود بعد از سن 10 سالگی در اکثر موارد هیچ درمانی نخواهد داشت و ممکن است منجر به از دست رفتن شدید دید در یک چشم شود.
گاهی اوقات مدت درمات چند سال است. در این صورت والدین طفل باید استقامت ، پشتکار و حوصله لازم را داشته باشند و از رفت و آمد نزد متخصص و سایر مشکلات جنبی آن خسته نشوند.
اگر متخصص توصیه کرد چشم کودک را ببندید، طبق دستور او عمل کنید و چشم کودک را کمتر یا بیشتر از زمان تعیین شده نبندید.
در صورت تشخیص تنبلی چشم ، حتما تا پایان ده سالگی پیگیر وضعیت بینایی و تغییرات عیوب انکساری کودک باشید.
برای جلوگیری از تنبلی چشم، کودک باید بعد از تولد در زایشگاه توسط متخصص کودکان و در سنین 3 تا 4 ماهگی و 2 تا 3سالگی توسط چشم پزشک معاینه شود.
عوامل ایجاد کننده تنبلی چشم
در نزدیک بینی ، دوربینی و آستیگماتیسم ، اگر دید هر دو چشم بسیار کم باشد، هر دو چشم و اگر تفاوت بین آنها زیاد باشد، چشم ضعیفتر نمی‌تواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت کند و دچار تنبلی می‌شود. لوچی یا انحراف چشم نیز می‌تواند باعث دو بینی شده در نتیجه تصویر واضحی روی شبکیه تشکیل نشود. بدین ترتیب مغز بتدریج برای حذف دو بینی ، تصویر چشم منحرف را حذف کرده و تنبلی چشم ایجاد خواهد شد.
کودکان کم سن و سال ، با مشاهده و درک اشیاء نزدیک ، بیش از اشیاء دور سر و کار دارند. اگر یک چشم نزدیک بین و دیگری دوربین باشد، کودک چشم نزدیک بین را برای بینایی ترجیح می‌دهد، بنابرین چشم دوربین مورد استفاده قرار می‌گیرد و تنبلی پیدا می‌کند. این نوع اختلال اصطلاحا آنیزومتروپی نام دارد. حالت اخیر حتی ممکن است باعث تنبلی هر دو چشم شود.
اشکالات مادرزادی در ساختمان چشم ، مانند آب مروارید و پایین افتادگی پلک باعث می‌شود که چشم نتواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت کند و بتدریج دچار تنبلی شود. در مورد کاتاراکت بهترین درمان عمل جراحی است که اگر پس از تولد تا سه ماهگی هرچه سریعتر صورت بگیرد، نتیجه بهتری خواهد داشت. اما پس از سه ماهگی نتیجه چندان رضایت بخش نخواهد بود.
پیشگیری تنبلی چشم نوعی اختلال بینایی است که اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود، فرد را از یک چشم بسیار کم بینا یا نابینا می‌کند و با تشخیص به موقع ، به راحتی و کاملا قابل درمان است. اما تنها راه پیشگیری از تنبلی چشم تشخیص بموقع عوامل ایجاد کننده آن است و چون بسیاری از این عوامل برای خانواده‌ها ناشناخته است، چشم همه کودکان باید حداقل سه بار قبل از دبستان در زمانهای مختلف معاینه شود. همچنین اگر کودکی انحراف چشم دارد، والدین باید به محض تشخیص ، او را نزد متخصص برده و تحت درمان قرار دهند.
درمان درمان تنبلی چشم معمولاً بصورت بستن چشم سالم و وادار کردن مغز به دیدن با چشم تنبل است. این درمان ممکن است هفته‌ها و یا حتی ماهها طول بکشد که البته چشم سالم باید به تناوب باز شود. در مواردی که تنبلی ناشی از عیوب انکساری است تجویز عینک یا لنز سبب وضوح تصویر در چشم معیوب و درمان تنبلی خواهد شد. مواردی نیز که تنبلی ناشی از انحراف چشم است با جراحی و اصلاح انحراف قابل درمان است. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که مسیرهای بینایی تا سنین 8 تا 10 سالگی تکامل می‌یابند و درمان تنبلی چشم بعد از این سنین امکان پذیر نیست. بنابراین در صورتیکه چشم تنبل در سنین پایین درمان نشود بعد از سن 10 سالگی در اکثر موارد هیچ درمانی نخواهد داشت و ممکن است منجر به از دست رفتن شدید دید در یک چشم شود.
گاهی اوقات مدت درمات چند سال است. در این صورت والدین طفل باید استقامت ، پشتکار و حوصله لازم را داشته باشند و از رفت و آمد نزد متخصص و سایر مشکلات جنبی آن خسته نشوند.
اگر متخصص توصیه کرد چشم کودک را ببندید، طبق دستور او عمل کنید و چشم کودک را کمتر یا بیشتر از زمان تعیین شده نبندید.
در صورت تشخیص تنبلی چشم ، حتما تا پایان ده سالگی پیگیر وضعیت بینایی و تغییرات عیوب انکساری کودک باشید.
برای جلوگیری از تنبلی چشم، کودک باید بعد از تولد در زایشگاه توسط متخصص کودکان و در سنین 3 تا 4 ماهگی و 2 تا 3سالگی توسط چشم پزشک معاینه شود.
